Przymusowy urlop wypoczynkowy dla nauczyciela w dobie koronavirusa.

W ostatnim czasie do Kancelarii odezwało się kilku Klientów, w tym i nauczycieli nauczania przedszkolnego, którym w okresie naszej narodowej kwarantanny pracodawca zaproponował wzięcie niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego za 2019 r. Nie trzeba być jasnowidzem by zauważyć, iż epidemia wywołana koronawirusem zaczyna siać spustoszenie w polskiej i światowej gospodarce. W bardzo krótkim czasie niespełna dwóch tygodni skończył się wzrost gospodarczy, a przedsiębiorcy po prostu zaczęli się bać. 

Z jednej strony oczywiście można spojrzeć z pewnym zrozumieniem na działania pracodawców, którzy być może w ten sposób próbują optymalizować koszty, z drugiej strony nic nie zwalnia pracodawców od przestrzegania przepisów obowiązującego prawa.   

W związku z powyższym pojawia się pytanie, czy dopuszczalnym w świetle obowiązujących przepisów jest “udzielenie przymusowego” urlopu nauczycielowi przedszkolnemu.

Praktyka taka jednak pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa. Przynajmniej na ten moment. To ostatnie zdanie jest o tyle istotne, iż pojawiają się projekty przepisów, które te praktykę mogłyby wprowadzić. 

Zgodnie z przepisem art. 168 Kodeksu pracy (dalej k.p.): ,,Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 167(2).

W związku z przytoczoną regulacją prawną należy uznać, iż pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy zaległy urlop wypoczynkowy tylko w razie, gdy zbliża się okres wykorzystania zaległego urlopu. W niniejszej sytuacji zaległy urlop wypoczynkowy za rok 2019 powinien zostać udzielony do dnia 30 września 2020 r. Wobec takiego stanu rzeczy pracodawca nie ma możliwości w chwili obecnej kierowania pracownika przedszkola na zaległy urlop.

Poza powyższym należy wskazać, iż jedynym wyjątkiem, który uprawniałby pracodawcę do skierowania pracownika przedszkola na urlop wypoczynkowy, wbrew jego woli jest sytuacja uregulowana w przepisie art. 167(1) k.p.: ,,W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu”.

Uwzględniając również zaistniałą sytuację społeczno-gospodarczą wywołaną pandemią koronawirusa COVID-19 oraz związanym z tym dynamicznie powstałym regulacjom prawnym, wskazać należy, iż zarówno w ustawie z dnia 2 marca 2020 r.
o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, jak i w obecnie uchwalanych ustawach wchodzących w skład, tzw. ,,Tarczy antykryzysowej’’ nie znajdują się przepisy, które uprawniałby pracodawcę do skierowania pracownika na przymusowy zaległy urlop wypoczynkowy, z zastrzeżeniem wyżej wskazanych wypadków.

Na marginesie zaznaczyć należy, iż poza wyjątkami wskazanymi wyżej, że urlop wypoczynkowy ustala się w porozumieniu z pracownikiem. Pracodawca nie może samodzielnie zadecydować, kiedy pracownik będzie miał wolne. Co więcej, urlop wypoczynkowy ma celu umożliwienie odpoczynku i nie powinien być traktowany jako instrument do poprawienia sytuacji finansowej pracodawcy.