Kiedy szkoła prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego może zostać przejęta przez osobę fizyczną lub osobę prawną?

W praktyce często się zdarza, że jednostka samorządu terytorialnego jest zainteresowana przekazaniem prowadzenia szkoły publicznej innemu podmiotowi – osobie fizycznej lub osobie prawnej. Sytuacja taka ma miejsce z różnych względów, niejednokrotnie finansowych. Jednocześnie takim przejęciem często interesują się, czy to osoby fizyczne, czy też osoby prawne, które zamierzają zostać organem prowadzącym taką placówkę. Przejęcie takie jest możliwe, jednak jest to dość skomplikowana procedura, dlatego też do naszych adwokatów i radców prawnych, zajmujących się prawem oświatowym często zgłaszają się klienci, pytający o możliwość przejęcia danej szkoły przez osobę fizyczną lub prawną.

Problematyka ta jest aktualnie uregulowana przez art. 9 ust 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Przepis ten wskazuje jakie wymagania musi spełniać szkoła aby możliwe było jej przejęcie, a także sposób jej przejęcia. Po pierwsze przejęte w ten sposób mogą być tylko szkoły, których organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego. Po drugie, szkoła taka nie może liczyć więcej niż 70 uczniów – gdy liczba uczniów przekracza więc 70 osób szkoła nie może być przejęta przez osobę trzecią. Przejęta w ten sposób nie może być również szkoła artystyczna. Podmiotami uczestniczącymi w przejęciu mogą być osoby fizyczne jak i osoby prawne – stowarzyszenie (z wyjątkiem stowarzyszenia zwykłego), fundacja, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Aby skutecznie doszło do przejęcia takiej szkoły konieczne jest podjęcie uchwały przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (w przypadku gminy będzie to rada gminy, w przypadku powiatu – rada powiatu). Uchwała taka powinna być podjęta w terminie 6 miesięcy przed przejęciem placówki. Ustawa nie wskazuje co powinna zawierać taka uchwała jednak przyjmuje się, że konieczne jest aby w jej treści znalazła się informacja o nazwie i siedzibie przekazywanej szkoły, dane osoby fizycznej lub prawnej która ją przejmie, uzasadnienie – dlaczego dochodzi do przekazania (jakie przyczyny za tym przemawiają – czy to ekonomiczne, czy prawne). Wprawdzie art. 9 prawa oświatowego wprost nie wskazuje na konieczność opiniowania uchwały o przekazaniu przez związki zawodowe, jednak z uwagi na to, że uchwała ta dotyczy spraw o znaczeniu społecznym (dotykających bezpośrednio szkoły i pracowników) konieczne jest jej zaopiniowanie przez związki zawodowe. Warunkiem przejęcia szkoły jest również uzyskanie pozytywnej opinii organu stanowiącego nadzór pedagogiczny. Opinię taką uzyskuje się po podjęciu uchwały, a przed podpisaniem umowy o przejęciu. Podpisanie umowy o przejęciu bez wymaganej opinii będzie skutkować jej nieważnością. Przez organ nadzoru pedagogicznego rozumie się kuratora oświaty, który wydaje opinię w terminie 14 dni. Ma on znaczną swobodę decyzyjną, jednak wydając opinię negatywną jest zobowiązany wskazać, jakie niekorzystne skutki w jego ocenie wywołałoby przejęcie szkoły. Dopiero po uzyskaniu uchwały i opinii organu nadzoru pedagogicznego możliwe jest podpisanie umowy o przejęciu szkoły.

Trzeba więc pamiętać o tym, że nie każda szkoła może zostać przejęta – istotnym ograniczeniem jest liczba uczniów, jak i o tym, że przed podpisaniem umowy o przejęciu konieczne jest uzyskanie uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego i pozytywnej opinii organu nadzoru pedagogicznego.